KAKO JE PANEKUK TRI PUTA POSTAO OTPADNIK

Apstrakt

Cilj istraživanja bio je proučavanje Panekukove delatnosti i tekstova kao izvora obaveštenja o kretanju kroz istoriju revolucionarnog pokreta i marksističke teorije. U ovom članku to je kretanje svedeno na tri raskola: između revizionizma i ortodoksije, između reformizma i revolucije, i između državnog komunizma i komunizma saveta. Time smo ostavili sa strane prvi sukob između anarhizma i Marksa odnosno marksizma, jer su anarhisti prvi isključeni, pa taj raskol Panekuk nije obilato komentirao. Zaključak je da raskol između državnog komunizma i komunizma saveta jeste izgubljena karika podele na zapadni i istočni marksizam koja izvire iz sukoba oko strategije i taktike u komunističkoj Internacionali (1920-1922) sve dok se nije u Levičarstvu – Dečjoj bolesti komunizma učvrstio Lenjinov strateški i taktički pravac protiv svih koji su se protivili parlamentarnoj i sindikalnoj strategiji kao jedinom komunističkom revolucionarnom angažmanu. Panekuk se protivio tom ishodu sav svoj preostali teoretski i aktivistički život. Najvišu moguću tačku razumevanja sa svoje tačke gledišta postigao je u knjigama Lenjin kao filozof (1938) i Radnički saveti (1941-1947). Kada je na kraju uspostavio kontakt sa grupom Socijalizam ili varvarstvo Kornelijusa Kastorijadisa i Kloda Lefora 1953. godine, objasnio je svoje gledište novim generacijama revolucionara i marksističkih teoretičara kroz dopisivanje sa Kornelisuom Kastorijadisom. Konflikt i njegove razorne posledice daleko su od toga da pripadaju prošlosti. U naše vreme, označeno sa raznih strana kao prelazak u postkapitalizam, on se javlja ponovo, ovaj put na globalnoj razini.