ARISTOTELOVO I MARKSOVO REFLEKTOVANJE ATOMISTIČKE FIZIKE

Abstract

Autor u radu razmatra Aristotelovo i Marksovo viđenje osnovnih parametara ato- mističke fizike, sa posebnim osvrtom na Demokritovo osobeno učenje o atomima i praznini. Da- kako, različiti povesni i duhovni horizonti dvojice filozofa omeđuju i njihove diferencirane pri- stupe glavnim segmentima atomistike. Kada je reč o Aristotelovim uvidima zaključak je da, dok s jedne strane nužnost i večnost kretanja atoma, kao i emancipacija Leukipa i Demokrita od ani- mističkih i teleoloških tumačenja svojstvenih nekim njihovim prethodnicima, obesmišljavaju tra- ganje za eficijentnim i finalnim uzrokom u njihovom učenju, dotle, s druge strane, njihovo pomi- njanje atoma i praznine, a naročito dvostruke i mešovite prirode atoma, omogućava Stagiraninu da o doktrini dvojice atomista govori iz perspektive vlastitog kako materijalnog, tako i formalnog uzroka. Marks u svojoj tezi, zatim, komparira Demokrita i Epikura, i destruira do tada uvreženo mišljenje o nepostojanju suštastvene razlike između fizike dvojice filozofa, ne zaboravljajući pri- tom da podseti na elemente njihove povezanosti, konstatujući da su im principi, atomi i praznina, neosporno isti. Autor je, konačno, na stanovištu da je Marksova disertacija od suštinskog značaja za studiranje filozofije prirode dvojice mislilaca, posebno epikurejskog segmenta, i to najpre zato što se u njoj detaljno izlažu kapitalni rezultati istraživanja kompleksnih problema, i potom, zato što na stručan i znanstven način obraća pozornost na relaciju između Demokrita i Epikura, kao i na specifičnost i originalnost potonjeg filozofa.