PRATNJA U SMRTI ILI POMOĆ U SMRTI KAO MEDICINSKE DUŽNOSTI? ETIČKI PROBLEMI VEZANI ZA ZAVRŠETAK ŽIVOTA

Apstrakt

Medicinske discipline hematologija i onkologija, kao delovi interne medicine, podrazumevajupalijativne mere zbrinjavanja kritično bolesnih i ponekad umirućih pacijenata. Točesto uključuje donošenje odluka u vezi sa samim okončavanjem života, što otvara brojna etičkapitanja i sukobe, koji u sve većoj meri postaju predmetom javne rasprave. Otuda palijativne merezbrinjavanja umirućih pacijenata i različiti modaliteti pomoći u smrti izazivaju sveopštu pažnju.Pored toga, uvećanje stepena samoodlučivanja pacijenata promenilo je tipične odnose izmeđulekara i pacijenta i tradicionalnu paternalističku interakciju. Opravdanje aktivne pomoći u smrtiumirućih pacijenata ne proizvodi samo pravne nedoumice, već i čitav niz pitanja vezanih za pacijentovosamoodređenje, s jedne strane, i odgovornu medicinsku negu, s druge strane. Poziv na legalizacijupomoći u smrti u slučaju pacijenata koji eksplicitno biraju skraćivanje nepodnošljivogprocesa umiranja suprotstavljeno je društvenoj zabrinutosti nad relativizacijom kulturno nasleđenezabrane hotimičnog ubistva. Protivnici i zastupnici ovog koncepta međusobno raspravljaju otome kako interpretirati pojmove poput personalnosti, autonomije i dostojanstva. U tom kontekstu,socijalno-kulturne, kao i individualne percepcije tradiranih vrednosti, u smislu antropološkeinterpretacije, igraju veoma značajnu ulogu. Ostaje da se dokaže da je medicinska nega, koja jeorijentisana prema potrebama pacijenata, sposobna da očuva dostojanstvo i samoodređenje pojedinačnogpacijenta, čak i u uslovima narastajuće institucionalizacije procesa umiranja, kao posledicedemografskih promena. U tim okolnostima, zahtev za preuranjenim prekidom života na dobrovoljnojili nedobrovoljnoj bazi, putem medicinske intervencije, izgleda gotovo izlišno. Takvaargumentacija trebalo bi da se odupre izrazima zabrinutosti konsekvencijalističke i utilitarističkeetike, ukoliko se poverenje između lekara i pacijenta pokaže kao odnos između moralno vođenihosoba koji prevazilazi okvire formalnih ugovora. Medicinska etika zasnovana na normativnomrazmišljanju i deontološka perspektiva jesu suštinski preduslovi za postizanje ovih ciljeva.