MOMČILO SELESKOVIĆ I RASPRAVA O JEZIKU

Bočna strana članka

PDF
Objavljeno: мар 28, 2024
DOI: https://doi.org/10.19090/arhe.2022.38.157-181
Ključne reči:
Selesković, filozofija jezika, sloboda, kultura, simbol, jezička politika, Kraljevina Jugoslavija

Glavni sadržaj članka

STANKO VLAŠKI
Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet

Apstrakt

Pitanje o kreiranju jedinstvene jezičke politike u Kraljevini Jugoslaviji uključivalo je i lematsko, često implicitno, a ponekad i izričitije prihvatanje stava o potrebi da se jezik razvija na prirodan način. Rad je podstaknut tim pitanjem i u njemu se pažnja usmerava na koncepciju Momčila Seleskovića kao jednog od naših međuratnih mislilaca kod kojih se raspravi o poreklu i načinu razvijanja jezika ne samo tematski pristupa, nego joj se priznaje najviši filozofski dignitet. Sagledavajući Seleskovićevu filozofiju jezika u svetlu načina na koji je jezik poiman kod mislilaca poput Herdera, Vilhelma fon Humbolta, ali i Aristotela i Ničea, autor nastoji da pokaže da teza o veštačkom karakteru jezika koju Selesković izrekom zastupa kod njega nema smisao prostog priklanjanja jednoj od sukobljenih strana u vekovnom filozofskom sporenju između pristalica jezičkog naturalizma i jezičkog konvencionalizma. Ona kod Seleskovića ima značenje poziva da se spozna humanistička, slobodarska bit jezika i da se koncepcije u kojima se na različite načine tvrdi njegova transcendentnost podriju u svom osnovu. Učenje o jeziku kao skupu simbola, kao i kritika jezika koja se usredsređuje na njegovu neinventivnost, kod Seleskovića su imali zadatak da to bliže pokažu. Seleskovićeva razmatranja puteva formiranja jezičkih paradigmi evropskih naroda neposrednije su pak dovedena u vezu s tadašnjim perspektivama jugoslovenske jezičke politike.

Detalji članka

Kako citirati
VLAŠKI, S. (2024). MOMČILO SELESKOVIĆ I RASPRAVA O JEZIKU. Arhe, 19(38), 157–181. https://doi.org/10.19090/arhe.2022.38.157-181
Broj časopisa
God. 19 Br. 38 (2022): FILOZOFIJA ISTORIJE
Sekcija
TEMA BROJA
Creative Commons License

Ovaj rad je pod Creative Commons Autorstvo-Bez prerada 4.0 Internacionalna licenca.

Reference

Arhiva Mesečnog časopisa za jugoslovensku kulturu Misao, dostupna na: https://velikirat.nb.rs/items/show/1308

- [Selesković, M. T.], „Analogija i zakon. O pojmu Jugoslavije kao slovenske države“, Misao 3/1918, str. 65-74.

-

Aristotel, Analitika I-II. Kategorije. O izrazu, Paideia, Beograd 2008., prev. S. Blagojević.

Bekić, T., „Germanista dr Momčilo Selesković“, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, XIII/2, 1970, str. 685-710.

Dimić, Lj., „Književnojezička politika u Kraljevini Jugoslaviji 1918-1941.“, Istorijski glasnik, 1-2/1993, str. 51-71.

Humbolt, V. f., Uvod u delo o Kavi jeziku, Književna zajednica Novog Sada, Novi Sad 1988., prev. O. Kostrešević.

Lolić, M., „Uz filozofske spise Momčila T. Seleskovića“, u: Selesković, M. T., Filozofski spisi: Rasprave, članci, polemike, Rad, Beograd 1999. str. 5-26.

Niče, F., Knjiga o filozofu, Službeni glasnik 2017., prev. J. Aćin

Perović, M. A., „Interbellum i gimnazijska filozofija“, u: Tradicija nastave filozofije V, Časopis Arhe – Edicija filozofske literature Propaideia, Novi Sad 2011., str. 9-28.

Perović, M. A., Studije iz filozofije jezika, Fakultet za crnogorski jezik i književnost, Cetinje 2018.

Prole, D., „Recepcija fenomenologije u međuratnoj Jugoslaviji“, u: Tradicija nastave filozofije IX, Časopis Arhe – Edicija filozofske literature Propaideia, Novi Sad 2019., str. 9-30.

Prole, D., Unutrašnje inostranstvo. Filozofska refleksija romantizma, IKZS, Sr. Karlovci – Novi Sad 2013.

Selescović, M. T., „The Soul of the Slav“, International Journal of Ethics, XXVIII/3, 1918., str. 360-372, dostupno na:

https://www.jstor.org/stable/2377568?refreqid=excelsior%3Ac930085145ee57a6a6eecd0d548758eb&seq=1

Selesković, M. T., „Filozofski značaj Vuka Karadžića“, Srpski književni glasnik, LII/1937, str. 524-527, dostupno na:

https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_E74E1D9A175FE5728805716D3DEA6D36-1937-K003

Selesković, M. T., Osnovi jedne filosofije, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb 1982.

Selesković, M. T., Filozofski spisi: Rasprave, članci, polemike, priredio i predgovor napisao Marinko Lolić, Rad, Beograd 1999.

Selesković, M. T., Jezik kao kulturna vrednost, Državna štamparija Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Beograd 1924.

Selesković, M. T., Kant. Psihologija „Kritike čistoga uma“, Štamparija „Gundulić“, Beograd 1933.

Selesković, M. T., Esej o metodi izučavanja književnosti i druge rasprave, priredio Gojko Tešić, Narodna knjiga Alfa, Beograd 1999.

Selimović, M., Za i protiv Vuka, Izdavačka organizacija „Sloboda“, Beograd 1981.

Žunjić, S., Istorija srpske filozofije, Plato, Beograd 2009.